Ένας αιώνας μετακινήσεων
Μια πόλη μέσα στις πόλεις
Το ερευνητικό έργο 100memories του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, από τις 13 Ιουνίου έως τις 16 Ιουλίου 2023, παρουσιάζει την έκθεση «Ένας αιώνας μετακινήσεων. Μια πόλη μέσα στις πόλεις» στη Νίκαια. Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στον χώρο που στέγασε από το 1924 το κεμπαπτζίδικο «Αιγυπτιακόν» (Παναγή Τσαλδάρη και Αλατσάτων). Στον χώρο αυτό για έναν μήνα θα αφηγηθούμε ιστορίες μετακινήσεων από το 1922 έως τις μέρες μας.
Στις 18 Ιουνίου του 1923 μπαίνει ο θεμέλιος λίθος στην πόλη της Νίκαιας. Μια πόλη που φτιάχνεται για τους πρόσφυγες που φτάνουν μετά την ήττα στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Ακολουθεί η συνθήκη της Λοζάνης και η αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών. Την ίδια περίοδο χτίζεται και η Νέα Ιωνία του Βόλου. Παράλληλα μετασχηματίζεται η Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης και η Νέα Χώρα των Χανίων: από αραιοκατοικημένες μουσουλμανικές γειτονιές γίνονται πυκνοκατοικημένες προσφυγουπόλεις. Τέσσερις πόλεις που μοιάζουν με άλλες πόλεις με παρόμοιους μετασχηματισμούς.
Ποιες ιστορίες αναδεικνύονται αν σκεφτούμε αυτόν τον αιώνα μέσα από αυτές τις τέσσερις πόλεις; Όχι μέσα από την ιστορία των μνημείων ή των εμβληματικών κτηρίων τους, αλλά μέσα από την πιο μικρή, την πιο ταπεινή κλίμακα του αστικού χώρου. Για παράδειγμα, τι ιστορίες μπορεί να μας αφηγηθεί ένα καστρόπληκτο στη Θεσσαλονίκη, ένα τσαγκαράδικο στον Βόλο, μια αποβάθρα του λιμανιού των Χανίων, ένα καφενείο στη Νίκαια;
Εκκινώντας από το 1922-1924 με κέντρο αυτές τις τέσσερις γειτονιές, ο 20ός αιώνας υφαίνεται ως ένα συνεχές αφίξεων και αναχωρήσεων: οι Μουσουλμάνοι που φεύγουν και οι Χριστιανοί που έρχονται τα χρόνια της Ανταλλαγής, ο εκτοπισμός των Εβραίων, οι εσωτερικοί μετανάστες από τα νησιά ή την ενδοχώρα, η μετανάστευση προς τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Αυστραλία, η μετανάστευση από τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη, η μετανάστευση από χώρες του Παγκόσμιου Νότου. Άνθρωποι που ίσως δεν θα συναντηθούν ποτέ, αλλά συχνά κατοικούν στα ίδια σπίτια, περπατούν στους ίδιους δρόμους, εργάζονται σε παρόμοια επαγγέλματα, έχουν κοινές ιστορίες, ανησυχίες και όνειρα. Αν δούμε τις ιστορίες της μετανάστευσης κατακερματισμένα, η καθεμία αποτελεί μια διαφορετική συνθήκη και αντικατοπτρίζει μια διαφορετική περίοδο.
Αν τις δούμε, όμως, μέσα από το πρίσμα του αστικού χώρου, οι ιστορίες αυτές υφαίνουν ένα συνεχές πολλαπλών μετακινήσεων και μετασχηματισμών. Ένα συνεχές που σπάνια το αντιλαμβανόμαστε ως τέτοιο, ακόμα και όταν είμαστε και εμείς ένα μικρό μέρος του. Ας σκεφτούμε, λοιπόν, τις πόλεις μας ως χώρους που υφαίνονται διαρκώς μέσα από τις διαδρομές, τις ιστορίες και τις εμπειρίες των κατοίκων τους, μέσα από συναντήσεις και συγκρούσεις, αποχωρισμούς και αφίξεις που πάντα αφήνουν ίχνη -περισσότερο ή λιγότερο- ορατά στον αστικό χώρο. Ξετυλίγοντας, αλλά και μπλέκοντας, αυτά τα νήματα μετακίνησης, κατοίκησης, εργασίας και καθημερινής ζωής υφαίνουμε εδώ τη νοερή «βιογραφία» μιας πόλης φτιαγμένης από πολλές πόλεις.
Διάρκεια: Τρίτη 13 Ιουνίου έως Κυριακή 16 Ιουλίου 2023
Έναρξη έκθεσης: Τρίτη 13 Ιουνίου 2023, ώρα 19.30
Ώρες επίσκεψης: Τετάρτη έως Κυριακή, ώρες 10.00-14.00 & 17.30-21.30
Διεύθυνση: Παναγή Τσαλδάρη και Αλατσάτων, 18450 Νίκαια (πλησίον Δημαρχείου Νίκαιας – 100μέτρα από τον σταθμό του μετρό Νίκαια)
#100memories | #Acitywithincities
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Τρίτη 13 Ιουνίου, ώρα 19.30 | Έναρξη Έκθεσης
Πέμπτη 15 Ιουνίου, ώρα 19.30 | Μια χώρα σε κίνηση
Συμμετέχουν:
Κωστής Καρπόζηλος, Διευθυντής Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)
Δημήτρης Χριστόπουλος, Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήμιο
Όλγα Λαφαζάνη, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ
Κυριακή 18 Ιουνίου, ώρα 19.00 | Τα γενέθλια μιας πόλης: μνήμες και ιστορίες
Συμμετέχουν:
Ελένη Κατρίνη, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια ΕΜΠ
Γιώργος Βεράνης, Μηχανικός Βιομηχανικού Σχεδιασμού/Ερευνητής
Ελένη Κυραμαργιού, Εντεταλμένη Ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ
Πέμπτη 22 Ιουνίου, ώρα 19.30 | Ψηφίζοντας σε άλλη πατρίδα
Συμμετέχουν:
Κατερίνα Δέδε, Κύρια Ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ
Ανδρέας Τάκης, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ
Ιλιρίντα Μουσαράι, Πολιτική Επιστήμονας, Μετανάστρια 2ης γενιάς
Χρήστος Χρυσανθόπουλος, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό ΙΙΕ/ΕΙΕ
Πέμπτη 29 Ιουνίου, ώρα 19.30 | Λαϊκό σουαρέ
Μουσικοί: Στέλιος Παπαδόπουλος, Δημήτρης Θωμόπουλος
Κυριακή 2 Ιουλίου, ώρα 19.30 | Performances
Ξένες (και οικίες) φροντίδες με τον Χρήστο Χρυσανθόπουλο
Speculative mobilities με τον Λέανδρο Κυριακόπουλο
Κυριακή 16 Ιουλίου, ώρα 19.30 | Ολοκλήρωση έκθεσης
Μουσικές performances με τους Στάθη Γουργουρή, Εύα Ματσίγκου και Γιάννη Κοτσώνη
Η είσοδος στην έκθεση και στις παράλληλες εκδηλώσεις είναι δωρεάν.
Διοργάνωση: Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου: «100memories: Ολοκληρωμένη δράση φυσικής και ψηφιακής τεκμηρίωσης και προβολής της μικρασιατικής προσφυγικής μνήμης» / Πληροφορίες στο email [email protected] και στο τηλέφωνο 2107273582.
Το ερευνητικό έργο υλοποιείται από το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών με τη σύμπραξη των συνεταιριστικών επιχειρήσεων Sociality (με αντικείμενο την τεχνολογία) και Commonspace (με αντικείμενο τον συμμετοχικό σχεδιασμό) στο πλαίσιο της δράσης «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ» και συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα, επιχειρηματικότητα και καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ)» (κωδικός έργου: Τ2ΕΔΚ-04827). Περισσότερες πληροφορίες για το έργο: www.100memories.gr
